ความซื่อสัตย์

   นับแต่เกิดวิกฤติอันรุนแรงทางเศรษฐกิจ ตั้งแต่ปี 2540 เป็นต้นมา หลายๆ ท่านพยายามวิเคราะห์เจาะลึกลงไปถึงสิ่งที่เราอาจเรียนรู้ได้จากเหตุการณ์ดังกล่าว บ้างก็กล่าวโทษบุคคลที่เกี่ยวข้อง ควานหาสถาบันที่อาจเป็นต้นเหตุ ตำหนิระบบควบคุมที่หละหลวม ต่อว่าผู้นำที่ไม่เป็นผู้นำ กล่าวหาการทุจริตในหน้าที่ของบุคคล...

แต่มีสิ่งหนึ่งที่ผู้เขียนเข้าใจว่า เป็นปัจจัยหลัก ของปัญหาทางสังคมและเศรษฐกิจที่เราไม่คำนึงถึง นั่นก็คือ การขาดความซื่อสัตย์ ของคนในสังคมในเกือบทุกกิจกรรมที่กระทำ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ ความซื่อสัตย์ต่อตนเอง ต่อวาจา ต่อการงาน ต่อหน้าที่ ต่อบุคคล และความซื่อสัตย์ต่อคณะ 

สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (พิมพ์ ธมมธโร) อดีตเจ้าอาวาส วัดพระศรีมหาธาตุ บางเขน ได้ให้คำนิยาม ของคำว่า “ซื่อสัตย์” ไว้ว่า “คือความสว่าง มีลักษณะซื่อจริง ตรงจริง เที่ยงจริง แท้จริง แน่นอนจริง แห่งอัธยาศัยและความประพฤติของบุคคล มีอาการเปิดเผยสว่างกระจ่างแจ้ง ปราศจากมลทินโทษและข้อพิรุธทั้งปวง”

ท่านระบุว่า “บุคคลที่ซื่อสัตย์ต่อตนเอง เป็นผู้ไม่โกหกหลอกลวงตัวเอง ไม่เป็นคนโลเล สับปลับ ไม่เป็นคนทำดีเอาหน้า อาศัยผลของความดีพอกพูนความดี และไม่ทำลายตัวเองด้วยความคดโกง” และ “บุคคลใดอยากจะเป็นที่เชื่อถือของคนทั้งปวง ต้องอย่ากลับกลอก อย่างกลับคำ อย่างตลบตะแลง อย่าบิดเบือนหลีกเลี่ยง ต้องมีวาจาสัตย์ รักษาวาจาให้เคร่งครัด เมื่อวาจาใดเป็นของตน จงรักษาให้จริงตามวาจาอย่างนั้น โดยให้ไม่เคลื่อนคลาด”

ผู้มีนิสัยซื่อสัตย์ จึงเป็นผู้รู้บทบาทหน้าที่ ของตนเอง และมีความรับผิดชอบ เขาจะถือ ความซื่อสัตย์เป็นเรื่องท้าทายทุกลมหายใจ โดยมิต้องรอให้ผู้อื่นมาบอก มาชี้ คอยจับผิด และตัดสินว่า ซื่อสัตย์ หรือคดโกง จิตสำนึกภายในสามารถแจ้งด้วยตนเอง ว่าสิ่งประพฤติปฏิบัตินั้น ถูกต้องชอบธรรมหรือไม่

การปฏิบัติอย่างซื่อสัตย์นั้น จึงเป็นสิ่งที่ต้องศึกษา ทำความเข้าใจ และมุ่งมั่นอย่างแท้จริงทั้งความคิดและการกระทำ มิใช่เพียงแค่ “ซื่อสัตย์” จากลมปากเท่านั้น ความซื่อสัตย์ต้องเริ่มจากเรื่องเล็กน้อย หาใช่ว่าจะกระทบด้วยใจซื่อสัตย์เพียงชั่วครั้งชั่วคราว และก็คดโกงอีก เป็น หน้าไหว้หลังหลอก หน้าซื่อใจคด หน้าเนื้อใจเสือ หน้าพระใจมาร หาความเชื่อถือไม่ได้

ทุกวันนี้ เราปล่อยปละละเลยกับจริยธรรมพื้นฐานนี้ เหมือนกับที่ฝรั่งพูดว่า “Take it for granted” คือ ไม่ใส่ใจ ไม่สนใจ และไม่เห็นความสำคัญ ดังตัวอย่างของการกระทำที่หลอกลวงลูกค้า ให้ไม่เต็มมูลค่า ไม่ยึดตามกติกา คอยเอารัดเอาเปรียบ เห็นแก่ประโยชน์เบื้องหน้า เห็นแก่ตนเองมากกว่าส่วนรวม ในแง่การทำงานก็ให้ไม่เต็มเวลา เข้างานช้าออกงานเร็ว เอาเปรียบบริษัท เอาเปรียบนายจ้าง เอาเปรียบผู้ร่วมงาน ทำงานเฉพาะหน้า ทำงานอย่างขอไปที รู้ว่าดี รู้ว่าถูกต้องคืออะไร แต่ไม่ปฏิบัติ ขอให้หมดไปวันหนึ่งๆ รับปากแล้วก็เฉยเสีย แสร้งทำลืม อ้างเหตุผลต่างๆ เพื่อไม่ปฏิบัติตามสัญญา ขาดการทุ่มเทอย่างจริงจังต่อหน้าที่การงาน คดโกงต่อประโยชน์ที่องค์กรหรืองานราชการพึงได้รับ ไม่คำนึงความอยู่รอดของประเทศชาติ เรียกร้องและยอมรับสินบนเพื่อแลกเปลี่ยนกับความถูกต้องและชอบธรรม ยินยอมให้ “เงิน” หรือ “ผลประโยชน์” เป็นตัวชี้นำและ “ซื้อ” ความยุติธรรม

Peter Senge ผู้ประพันธ์ “The Fifth discipline” เสนอทฤษฎี “กบต้ม” ให้ฟังว่า หากโยนกบเป็นๆลงในหม้อน้ำเดือด กบจะกระโดดออกจากหม้อน้ำนั้น รอดพ้นจากความตายมาได้ แต่ถ้านำกบใส่น้ำตั้งไฟ ค่อยๆเพิ่มอุณหภูมิจนน้ำเดือด กบจะไม่รู้สึกต่อความร้อนของน้ำที่เพิ่มขึ้น แล้วจะตามทันทีเมื่อน้ำเดือด ไม่ทันคิดที่จะกระโดดออกจากหม้อน้ำนั้น วิกฤติของบ้านเมืองในขณะนี้ เปรียบเสมือนความตายของกบ ที่เราปล่อยให้ความเรื้อรังของ “ความไม่ซื่อสัตย์” เกิดขึ้นมาเนิ่นนาน มิได้สังเกตและใส่ใจต่อความเปลี่ยนแปลงที่สะสมขึ้นมา ราวกับได้ปรับตัวอย่างกลมกลืนกับความไม่ซื่อสัตย์นั้นๆ อย่างไม่รู้สึกตัวจนกระทั่งความรุนแรงของมันปะทุขึ้น และเกือบถึงจุดล่มสลายของประเทศเหมือนทุกวันนี้

ความซื่อสัตย์ เป็นคุณธรรมเริ่มต้นแห่งความดีทั้งหลาย เป็นสิ่งซึ่งควรพูด สอน และอบรมอย่างต่อเนื่อง ซึ่งความจริงก็คือคุณธรรมนี้มิได้เกิดขึ้นเอง หากแต่ต้องศึกษา ปฏิบัติ และต้องหมั่นฝึกฝนจนเป็นนิสัย พวกเราชาวไทยทั้งหลาย จงช่วยกันรณรงค์ปลูกฝังความซื่อสัตย์ ให้เป็นนิสัยที่มั่นคงแก่ชนชาติเราเถิด ขอจงเริ่มตระหนักและเห็นคุณค่าของความซื่อสัตย์ เพื่อความสำเร็จที่ยั่งยืน ขอยอมรับว่าการแก่ไขในเรื่องนี้ต้องใช้เวลา เพราะเราปล่อยให้ความไม่ซื่อสัตย์นี้ เกิดขึ้นในสังคมมาช้านาน และเกือบจะยอมรับให้เป็นวัฒนธรรมใหม่เสียแล้ว

เราต้องเป็นแม่แบบให้คนรุ่นใหม่ด้วยอุบายต่อไปนี้

 เริ่มที่ตัวเราก่อน อย่าคิดว่า สิ่งนี้เป็นเรื่องที่ต้องนำโดยรัฐบาล หรือองค์กรใดๆ ?
 จงมั่นคงในความดี มีความซื่อสัตย์ต่อตนเอง เพราะใจที่คดโกงจะพลอยให้กายวาจาคด ด้วย ?
 ให้เริ่มจากสิ่งแม้เล็กน้อย อย่ายินยอมให้ผิดเป็นถูก ?
 ยึดมั่นในความถูกต้อง เป็นตัวอย่างให้กับบุคคลอื่นและทำให้จริงในหน้าที่ส่วนตัว และ หน้าที่ที่ได้รับมอบ ?
 ไม่ประมาทเลินเล่อ เกียจคร้าน และไม่หลีกเลี่ยงบิดพลิ้วในหน้าที่ที่ได้รับผิดชอบ ?
 รักษาคำพูด รักษาสัญญา ไตร่ตรองให้ถี่ถ้วนก่อนพูดหรือรับปาก ?
 คอยตักเตือนและสั่งสอนผู้ที่พึงสั่งสอนได้ในเรื่องความซื่อสัตย์ พึงระลึกว่า ความซื่อสัตย์ เป็นรากฐานต่อความน่าเชื่อถือ ความน่าเชื่อถือเป็นพื้น ฐานแห่งความเชื่อถือระหว่างบุคคล ?
 เคารพและปฏิบัติตามกฎระเบียบของบริษัทและของบ้านเมือง และตั้งมั่นอยู่ในศีลธรรม ?
 หมั่นสำรวจตนเอง ทบทวนบทบาทและหน้าที่ เพื่อป้องกันและแก้ไข มิให้กิจกรรมของ ความไม่ซื่อสัตย์หรือคดโกงเกิดขึ้นอีก ?
 จงกล้าที่จะปฏิเสธผลประโยชน์ที่เกิดจากความไม่ถูกต้อง และจงกล้ารับผิดเมื่องานที่ รับผิดชอบเกิดพลาดพลั้ง ?
 คิดหาวิธีการ และกำหนดโครงสร้างใหม่ ค่านิยมใหม่ เพื่อลด ละ เลิก “การกินตาม น้ำ” ซึ่งเป็นเหตุผลอ้างของความไม่ซื่อสัตย์

       นักวิชาการบางท่านเคยพูดว่า อยากให้เมืองไทยอยู่ในห้วงวิกฤตินี้สักสิบปี เพื่อให้คนไทยมีความตระหนักในความจำเป็นที่ต้องเปลี่ยนแปลงตนเอง และกำหนดทางเดินของตนให้ถูกต้องเสียใหม่ ผู้เขียนเชื่อว่า หากเราทราบผลของวิกฤติเป็นเช่นนี้แล้ว และรู้ว่าต้องปรับนิสัยใหม่เช่นไร ก็จงเริ่มเสียแต่บัดนี้ อย่าได้ชื่อว่าเป็นผู้มีความรู้ดี แต่ปราศจากความซื่อสัตย์ ความซื่อสัตย์ส่งผลให้เราเกิดความสุข สงบ และความสำเร็จอย่างยั่งยืน ขอให้เชื่อมั่นว่าสังคมที่ปั่นป่วนเพราะความคดโกงจะสงบราบคาบลงเพราะความซื่อสัตย์ และประเทศไทยจะกลับคืนสู่สันติภาพในภาวะปกติโดยเร็ว

 ความซื่อสัตย์นั้น สำคัญไฉน

 รักษาคำพูด..คือการรักษาเกียรติ

บทความโดย : ทพ.ธวัชชัย หลายศิริเรืองไร - ธัชสรา เด็นตัล เซ็นเตอร์  

ที่มา : สมาคมผู้ปกรองและครู - โรงเรียนสาธิต มศว.ประสานมิตร